Αντιβαρύτητα

Writen by Iptamenos Ollandos 9:45 π.μ. - 0 Comments

Στα όνειρα συναντάται η αίσθηση της αντιβαρύτητας τόσο συχνά που δεν την παρατηρείς άλλο πια. Αποτελεί εργασία ρουτίνας στα όνειρα να σηκώσεις τον εαυτό σου από τα μαλλιά για να περάσεις ένα φράκτη. Να υψώσεις τον εαυτό σου και να τον αφήσεις να πλανάται ακυβέρνητος στον αέρα. Να αιωρείσαι ελεύθερα σαν τεμπέλικο αλμπατρός πάνω από πολιτείες και λοφώδη τοπία. Δεν έχει τίποτα το πραγματικά θεαματικό και μερικές φορές κάνεις και ο ίδιος αστεϊσμούς ή παιχνίδια μ' αυτό, κλείνεις ενώ ονειρεύεσαι με τον αντίχειρα και το δείκτη τα ρουθούνια σου, πιέζοντας λίγο αέρα στα τύμπανα των αυτιών σου και να σου, αιωρείσαι ξανά προς το ταβάνι. Γνωρίζεις ότι έχει ελάχιστη σχέση με την πραγματική αντιβαρύτητα, είναι ένα ταχυδακτυλουργικό κόλπο. Είσαι απλά λίγο αδυνατισμένος, μια φυσαλίδα αέρος. Η ελάχιστη βαρύτητα αυτής της συνείδησης δεν σ' αφήνει στο όνειρό σου.

Βιώνεις αυτή την αντιβαρύτητα πολύ συγκλονιστικότερα στην εικαστική τέχνη. Όχι πάντα, το παραδέχομαι. Υπάρχει στην τέχνη πολύ θεοσεβής αντιβαρύτητα, η οποία, όσο και να μη συνεργάζεται με τους νόμους της βαρύτητας, δεν μπορεί ν' ανασηκώσει ούτε ένα φρύδι. Πρέπει ακόμα και να προσπαθήσουμε να καταπνίξουμε ένα χασμουρητό, όταν βλέπουμε σ' ένα καμβά δεκάδες αγγέλους να αιωρούνται στον αέρα ως περίγυρος ξανά ενός αγίου που ανυψώνεται κάθετα. Δεν υπάρχουν παρά ελάχιστοι πίνακες όπου ο Ιησούς και η Μαρία πατάνε στο έδαφος και με τα δυο τους πόδια. Ειδικά οι τελευταίοι διατηρούν μια σχεδόν μόνιμη σχέση με το κενό, αν δεν κρέμονται τότε αιωρούνται.

Ραφηλοειδές. Άγιος Σουπλίτιος[1]. Τέχνη λατρευτικών εικονισμάτων. Τα πόδια μόνιμα κρυμμένα σε πουπουλένια σύννεφα ή σε αναδυόμενους ατμούς.

Υπάρχει στην τέχνη επίσης μια συνεχής αναπαράσταση από αβαρείς ή σχεδόν αβαρείς δαίμονες˙ από διαβόλους που κάνουν γκριμάτσες πίσω από το κεφάλι κάποιου˙ από μάγισσες που πηγαίνουν στην συγκέντρωσή τους πάνω στο σκουπόξυλό τους. Ήταν ο ίδιος ο Εωσφόρος που εξέπεσε από τον παράδεισο – και αυτό όχι ως συνέπεια του βάρους του σώματός του.

Τα σύννεφα έχουν εξαφανιστεί και πετάγονται σπίθες από τις πατούσες. Εφέ τσίρκου.

Αλλά υπάρχουν παραδείγματα Αριστοτεχνικής Αιώρησης στην τέχνη. Τότε έχει σχέση με ένα ρολόι και τον ουράνιο θόλο ταυτόχρονα. Ο ουρανός έχει γίνει μια κατεψυγμένη χύτρα ταχύτητος και οι δείκτες έχουν τρελαθεί. Τη στιγμή που βρίσκεσαι αντιμέτωπος με τον πίνακα αισθάνεσαι, μέσω μιας σύμπτωσης που δεν μπορεί να εξηγηθεί, για λίγο, δίχως βάρος. Δεν ξέρεις αν ήσουν εσύ που μόλις για ένα δευτερόλεπτο ταυτίστηκες με τον εικονιζόμενο άγγελο, ή ότι η ιδιοφυΐα της στάσης από τον καμβά – πότε, πως; - σ' έπιασε από το γιακά και τώρα σε κρατάει, μα σ' αυτά τα κλάσματα δευτερολέπτου ένιωσες πιο αβαρής ακόμη και από τα όνειρα όπου αψηφούσες την μεγαλύτερη δύναμη βαρύτητας.

Ούτε σύννεφα ούτε ατμός ούτε πυροτεχνήματα, τίποτα.

Μερικές φορές η φιγούρα δεν βρίσκεται παρά ένα εκατοστό πάνω από το έδαφος, άλλες φορές συναντάται σε μια ξαπλωμένη στάση, όπως σ' ένα φέρετρο χωρίς το φέρετρο. Θυμάμαι ένα πίνακα του Pourbus, θα ήταν ένας Ευαγγελισμός, μια ζωγραφιά του Klinger, κάτι από Hodler[2]. Και αυτή που θα μου μείνει για πάντα χαραγμένη είναι η εντύπωση που μου έκανε όταν είδα το “Όραμα της Αγ. Ελένης” του Varonese[3], με τον άγγελο που κρατούσε παραμάσχαλα το βαρύ σταυρό έξω από το παράθυρο.

Από τη Γκουέρνικα του Πικάσο ως τους αστροναύτες στο φεγγάρι οι εικόνες της αντιβαρύτητας μας έγιναν κοινός τόπος (οικείες δεν είναι η σωστή λέξη). Αλλά αυτές οι εικόνες υπήρχαν ήδη για όσο υπάρχει και η τέχνη. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε τον φωτογράφο που αποθανάτισε τους Τρανούς, Πλούσιους και Αγίους αυτού του αιώνα τη στιγμή που έκαναν το ελαφρύ άλμα, αν και υπάρχουν και αυτές οι φωτογραφίες – ποτέ, ποτέ δεν θα γυρίσουν τα μοντέλα με το χαλαρωμένο, προς τα πάνω στραμμένο χαμόγελό τους με τα πόδια τους στο έδαφος – για τα καλά χαραγμένες στη μνήμη σου. Το όνειρο της αντιβαρύτητας υπήρχε ανέκαθεν. Θέλω ακόμα πριν το θάνατό μου να γράψω ένα χοντρό βιβλίο , χοντρό σαν τούβλο, για την αιώρηση στη τέχνη.

[1] [ΣτΜ] Γάλλος επίσκοπος του 6ου αι. μ.Χ. που υποχρέωνε όλους όσους θέλανε να κατοικήσουν την πόλη του – ιδίως τους Εβραίους – να βαπτίζονται.

[2] [ΣτΜ] Frans Pourbus (1569 –1622) Φλαμανδός ζωγράφος, Max Klinger (1857 – 1920) Γερμανός ζωγράφος, χαράκτης και γλύπτης, Ferdinand Hodler (1853 – 1918) Ελβετός ζωγράφος.

[3] [ΣτΜ] Paolo Veronese (1528 – 1588) Ιταλός ζωγράφος.

Μετάφραση από τα Ολλανδικά: Τρύφων Λιώτας
Λίγα λόγια για το βιβλίο και τον συγγραφέα μπορείτε να διαβάσετε εδώ.