Ο πλουσιότερος άνθρωπος της γης

Writen by Iptamenos Ollandos 11:35 π.μ. - 0 Comments

Το ντοκιμαντέρ «Μαθήματα από το Παρτέρι», (Lessons from the Flowerbed, 2014, Γερμανία) είναι η προσωπογραφία του José “Pepe” Mujica. Ο ογδοντάχρονος είναι γνωστός ως ο φτωχότερος πρόεδρος στη γη. Πολέμησε τη δεκαετία του '70 ως αντάρτης ενάντια στη δικτατορία της Ουρουγουάης. Διατέλεσε πρόεδρός της από το 2010 ως το 2015. Υπήρξε χαρισματικός και η ζωή του χαρακτηρίστηκε εκκεντρική.

Το ντοκιμαντέρ ακολουθεί τον Pepe και την γυναίκα του σε διάστημα αρκετών χρόνων. Η σκηνοθέτης Heidi Specogna συνυφαίνει συνεντεύξεις και αρχειακό υλικό με σκηνές από την καθημερινότητα της πολιτικής σκηνής όπως και της προσωπικής τους ζωής. Το ντοκιμαντέρ είναι κατά κάποιο τρόπο η συνέχεια ενός άλλου ντοκιμαντέρ, που συν-σκηνοθέτησε η ίδια το 1997, με τον τίτλο Tupamaros: το αντάρτικο στο οποίο ο Pepe πολέμησε ενάντια στη φτώχεια χωρίς να αποφύγει τη χρήση βίας. Μπορείτε να το δείτε εδώ (Ισπανικά με γερμανικούς υπότιτλους). Πιάστηκε, βασανίστηκε, δραπέτευσε, φυλακίστηκε 4 φορές για περίπου 10 χρόνια εκ των οποίων τα 2 σε απομόνωση σε μια τρύπα στο έδαφος.

Πλέον το μόνο όπλο του είναι ο λόγος. Και κάθε φορά καταφέρνει να μαγέψει τα πλήθη. Το ίδιο κάνει και στο ντοκιμαντέρ όταν κάθεται στη καρέκλα του κήπου της μικρής του φάρμας εξηγώντας μας με απλά λόγια πως ο καπιταλισμός έχει ριζώσει στην κουλτούρα μας και έχουμε χάσει κάθε επαφή με την ανθρώπινη διάσταση. Στο γραφείο του είναι πολύ λιγότερο απολαυστικός και φαίνεται πιο κουρασμένος.

Τον χαρακτήρισαν ως τον φτωχότερο πρόεδρο της γης. Αυτός απάντησε: "Φτωχός δεν είναι αυτός που έχει τα λιγότερα αλλά αυτός που πάντα χρειάζεται περισσότερα". Επειδή κάποιος μπορεί και ζει ταπεινά εμείς τον λέμε φτωχό! Πόσο δίκιο έχει για το ότι ο καπιταλισμός έχει ριζώσει στην κουλτούρα μας…

Τον είπαν εκκεντρικό. Γιατί δεν έχει τρόπους όσο αφορά το πολιτικό πρωτόκολλο, όπως δείχνει και η παραπάνω φωτογραφία. Γιατί προτιμά να ζει στο φτωχικό του κτήμα και να οδηγεί έναν σκαραβαίο του 1987 παρά να ζει στο προεδρικό μέγαρο και να έχει μια λιμουζίνα, ενώ ταυτόχρονα δίνει το 90% του μισθού του για τους φτωχούς επειδή δεν το χρειάζεται. Επειδή αρνήθηκε να πάρει προεδρικό τζετ και τα λεφτά τα έδωσε για να πάρουν ένα σύγχρονο ελικόπτερο – ασθενοφόρο από την Γαλλία για τους τραυματίες σε απομακρυσμένες περιοχές.

Αυτός απαντάει ότι δεν καταλαβαίνει τους πολιτικούς που μόλις πάρουν την εξουσία ξαφνικά γίνονται βασιλιάδες. Αυτά είναι φεουδαρχικά κατάλοιπα ενώ η δημοκρατία υποτίθεται ότι ιδρύθηκε για να μην είναι κανένας «περισσότερο» από κάποιον άλλο. Η καλύτερη ίσως σκηνή της ταινίας είναι όταν σε μια επίσκεψή του στη Γερμανία λέει στην Μέρκελ ότι αυτός έχει σκαραβαίο πριν μπούνε στην τεθωρακισμένη λιμουζίνα. Η έκφραση του προσώπου της και η σιωπή της είναι ανεκτίμητα.

Τον χαρακτήρισαν επικίνδυνο. Γιατί πήρε ριζοσπαστικές αποφάσεις όπως η αποποινικοποίηση της κάνναβης, το δικαίωμα της έκτρωσης και του γάμου μεταξύ των ομοφυλοφίλων. Ο ίδιος απαντάει ότι όταν επιτράπηκαν τα διαζύγια όλοι μιλούσαν για την καταστροφή του θεσμού της οικογένειας και ότι όσο δεν επιτρεπόταν ήταν σαν βασάνιζαν ανθρώπους χωρίς λόγο. Όσο για τον εθισμό λέει ότι όλα τα πράγματα είναι εθιστικά και κάθε εθισμός είναι κακός εκτός από την αγάπη.

Ας δούμε και μερικές πτυχές της φιλοσοφίας του. Λέει ότι πρέπει να προσπαθούμε να ζούμε μια ζωή εγκράτειας. Να μάθουμε να ζούμε με αυτά που είναι απαραίτητα και δικαιότερα. Αυτό θα έλυνε και το πρόβλημα των πρώτων υλών. Αφού πλέον μπορούμε να ανακυκλώνουμε τα πάντα όλοι μας θα είχαμε ό,τι θα χρειαζόμασταν. Προς τα εκεί θα έπρεπε να κινείται η παγκόσμια πολιτική αλλά σκεφτόμαστε σαν άνθρωποι και χώρες και όχι σαν είδος.

Σε σχέση με την οικονομία λέει ότι οι εταιρείες θέλουν να αυξήσουν τα κέρδη τους. Άρα είναι υποχρέωση της κυβέρνησης να μοιράζουν αρκετά από αυτά τα κέρδη στους εργάτες ώστε αυτοί να μπορούν να αγοράσουν τα πράγματα που παράγουν. Δεν υπάρχει κανένα μυστήριο εδώ: όσο λιγότερη φτώχεια τόσο περισσότερο εμπόριο. Η πιο σημαντική επένδυση που μπορούμε να κάνουμε είναι σε ανθρώπινο δυναμικό.

Για την προεδρία: "Ο πρόεδρος είναι ένας υψηλόβαθμος επίσημος που εκλέχτηκε για να κάνει μια λειτουργία. Δεν είναι βασιλιάς, δεν είναι θεός. Δεν είναι ο παντογνώστης μάγος της φυλής. Είναι δημόσιος υπάλληλος. Ο ιδανικός τρόπος για να ζει θα ήταν να ζει όπως η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων που εκλέχτηκε να υπηρετήσει και να αντιπροσωπεύσει.» Όσο για τους στόχους του σαν πρόεδρος είναι ρεαλιστής: «λίγο λιγότερη αδικία, να βοηθήσω τους πιο αδύναμους και να αφήσω πίσω μου έναν πολιτικό τρόπο σκέψης, έναν τρόπο να κοιτάμε το μέλλον που θα περάσει στους επόμενους να το χρησιμοποιήσουν για να προχωρήσουν κι άλλο μπροστά. Η ζωή κυλά και ο μόνος τρόπος να την επιμηκύνεις είναι άλλοι να συνεχίσουν το έργο σου".

Για την ευτυχία: "Να ζεις σύμφωνα με αυτά που σκέφτεσαι. Να είσαι ο εαυτός σου και να μην προσπαθείς να επιβάλλεις τα κριτήρια σου στους άλλους. Δεν περιμένω οι άλλοι να ζήσουν σαν εμένα. Θέλω να σέβομαι την ελευθερία των άλλων αλλά υπεραμύνομαι της δικής μου ελευθερίας. Και αυτό γίνεται με το θάρρος της γνώμης σου, ακόμη και αν οι άλλοι δεν συμμερίζονται τις απόψεις σου".

Μια ιδέα για τον τρόπο σκέψης του μπορείτε να πάρετε από αυτό το μικρό βίντεο που αποτελεί απόσπασμα της συνέντευξής του από ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ, το Human του Yann Arthus-Bertrand (2015) εδώ.

Δημοσιεύτηκε στον Τοίχο.