Η ντροπή του κόσμου όλου

Writen by Iptamenos Ollandos 8:52 π.μ. - 0 Comments

«Όταν ο Βούδας κατέρρευσε από ντροπή» (Buda as sharm foru rikht, Ιράν, 2007) σε σκηνοθεσία της 19χρονης Hana Makhmalbaf είναι μια απίστευτη αλληγορία της σκληρής πραγματικότητας όχι μόνο των γυναικών, όχι μόνο των ανθρώπων που ζουν στο Αφγανιστάν ή το Ιράν (λόγω καταγωγής της), αλλά όλων των αξιοπρεπών ανθρώπων που αναγκάζονται να ζουν κάτω από καθεστώτα και θρησκείες που διαχωρίζουν τους ανθρώπους σε αυτούς που αξίζουν και σε αυτούς που δεν αξίζουν σεβασμού. Ένας διαχωρισμός που θα έπρεπε να κάνει κάποιον που διαθέτει μια στοιχειώδη λογική και ένα αίσθημα δικαιοσύνης να δυσπιστεί και να μην αποδέχεται αυτήν την εξευτελιστική για όλους τους ανθρώπους κατάσταση.

Βρισκόμαστε στην περιοχή του Αφγανιστάν όπου το 2001 οι Ταλιμπάν ανατίναξαν το μεγαλοπρεπές άγαλμα του Βούδα που δέσποζε για χιλιάδες χρόνια. Ένα 5χρονο κορίτσι που ζει σε αυτές τις σπηλιές ακούγοντας το γειτονόπουλό της να διαβάζει μέσα από ένα τετράδιο μια αστεία ιστορία, μαγεύεται και αποφασίζει ότι πρέπει να μάθει να διαβάζει. Από το σημείο αυτό ξεκινάει μια σύγχρονη οδύσσεια που περιγράφει τις περιπέτειες του μικρού κοριτσιού – πολεμιστή για το δικαίωμα στη μάθηση.

Η σκηνοθέτης, παρά το μικρό της ηλικίας της, χρησιμοποίησε μια μεγαλοφυή ιδέα: αντί να σκηνοθετήσει τις αγριότητες των μεγάλων που ούτως ή άλλως έχουν φτάσει στα μάτια μας από τις οθόνες τηλεοράσεων ή υπολογιστών, δημιουργεί την ιστορία της με ήρωες κυρίως τα μικρά παιδιά. Η ιδέα της αυτή αποδείχτηκε να έχει πολλά πλεονεκτήματα. Καταρχήν δεν δείχνει την αληθινή βία αλλά την εξυπονοεί δείχνοντας την ψυχική βία στην οποία υπόκεινται τα παιδιά. Η βία ίσως μας αγγίζει ακόμα περισσότερο λόγω της αθωότητάς τους που μεταφράζεται σε αισιοδοξία λόγω της πίστης στην καλοσύνη του κόσμου. Μας δείχνει πως αυτός ο επιβαλλόμενος διαχωρισμός επηρεάζει όλους τους τομείς της κοινωνίας παρασέρνοντας στο διάβα του αθώες υπάρξεις. Επίσης αφήνει να φανεί και πως ο πόλεμος συνεχίζει και μετά το πέρας του να επιδρά ανεξαρτήτως σε όλους: άντρες, γυναίκες και παιδιά. Και όλα αυτά τα καταφέρνει εντυπωσιακά με απλό και σεμνό τρόπο, χωρίς τις εντυπωσιακές ανατινάξεις του Χόλιγουντ, χωρίς ακριβοπληρωμένους επαγγελματίες ηθοποιούς, χωρίς «έξυπνους» διαλόγους.

Φυσικά σε ανθρώπους συνηθισμένους σε ταινίες με τις παραπάνω φιοριτούρες θα φανεί αργή αλλά το κενό που δημιουργείται καλύπτεται με το παραπάνω από την καταπληκτική ερμηνεία των νεαρών παιδιών. Οι εκφράσεις του προσώπου και των ματιών θα σας μείνουν αλησμόνητες. Όλη η δύναμη της ταινίας πηγάζει από τη δύναμη του μικρού κοριτσιού. Την δύναμη της θέλησης σε πρώτο επίπεδο και τη δύναμη της δικαιοσύνης - λογικής σε δεύτερο. Με την πρώτη υπερνικά τη Σκύλα της αδιαφορίας του κόσμου των μεγάλων και καταφέρνει να φέρει σε πέρας την πρώτη της αποστολή που είναι να αποκτήσει τετράδιο για να μπορέσει να πάει στο σχολείο. Με τη δεύτερη θα ξεπεράσει αρχικά το εμπόδιο της Χάρυβδης που είναι οι προκαταλήψεις των παιδιών σχετικά με τις γυναίκες. Και λέω αρχικά γιατί τελικά θα νικηθεί: σ’ ένα κόσμο που –άγνωστο γιατί- έχει επικρατήσει το βάρβαρο παιχνίδι του «όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εχθρός μας» πρέπει να δεχτείς να παίξεις το παιχνίδι ακόμα και αν δε σου αρέσει ή το βρίσκεις ηλίθιο γιατί αλλιώς οι βάρβαροι θα σε ποδοπατήσουν. Και αυτό ακριβώς είναι το σημείο που η παιδική αθωότητα όλων μας χάθηκε μια για πάντα κάνοντας το Βούδα να καταρρεύσει από ντροπή…

Μια πολύ όμορφη ταινία που σε αναγκάζει να στοχαστείς. Κέρδισε βραβεία στο φεστιβάλ του νέου σινεμά στο Μόντρεαλ, στην Ισπανία και στην Berlinale του 2008.

Μπορείτε να την δείτε με ελληνικούς υπότιτλους εδώ

Δημοσιεύτηκε στον Τοίχο.